Trwa zbiórka funduszy na ukończenie pomnika zastępcy kierownika wydziału elektrycznego elektrowni jądrowej w Czarnobylu Aleksandra Leleczenki. Ten bohater uciekł ze szpitala i wrócił na swoje miejsce pracy, by walczyć z feralną awarią. Zmarł 7 maja 1986 r. Jego rzeźba ma stanąć na terenie Politechniki Kijowskiej.
Materiał powstał we współpracy z Muzeum Narodowym „Czarnobyl” w Kijowie
„… Przewieziony prosto z wydziału do szpitala, nadal mentalnie pozostał w elektrowni obok swoich towarzyszy, którzy dalej walczyli. A potem, prosząc lekarzy o zgodę na wyjście na zewnątrz i zapalenie papierosa, opuścił szpital, złapał przejeżdżający samochód i wrócił na energoblok. Przecież tylko on wiedział, że nie zostały zamknięte dwa awaryjne zawory i nie wyłączono kilka przełączników. Aleksandr Grigoriewicz był przekonany, że dowódca jako pierwszy powinien pójść w bój i jako ostatni opuścić pole bitwy. Po odrzuceniu proponowanej pomocy medycznej, pozostawał bez przerwy w swoim miejscu pracy 27, 28 i 29 kwietnia, kontynuując swoje obowiązki w celu likwidacji skutków awarii na czwartym bloku energetycznym, a także zapewnienia bezpiecznej pracy energobloków nr 1, 2 i 3. Dopiero 30 kwietnia, całkowicie wyczerpany, po otrzymaniu dużej dawki promieniowania, został hospitalizowany. Lekarze zrobili wszystko, aby uratować życie bohatera. Ale byli już bezsilni. 7 maja 1986 r. zmarł Aleksander Grigoriewicz Leleczenko…”
Powyższe terminy pochodzą z kartki pocztowej z 1988 r., którą w 1992 r. przekazała Muzeum Narodowemu „Czarnobyl” wdowa po zastępcy kierownika wydziału elektrycznego elektrowni jądrowej w Czarnobylu Lubow Mikołaiwna Leleczenko.
Przedstawiła kilka rzeczowych wyjaśnień do tej oficjalnej publikacji. Oprócz wspomnianej pocztówki w archiwach muzeum znajduje się kilka fotografii rodzinnych Leleczenków oraz tablica pamiątkowa portretem Aleksandra Grigoriewicza.
Bohater został pochowany na cmentarzu we wsi Stepne w obwodzie połtawskim. Na płycie nagrobnej znajduje się epitafium: „Umarłeś, abyśmy mogli żyć! Wieczna chwała Tobie!”. Każdego roku przyjeżdżają tam bliscy i koledzy Aleksandra Grigoriewicza, aby oddać hołd człowiekowi, który swoimi odważnymi działaniami ocalił życie wielu pracowników elektrowni.
Za swoje bohaterskie czyny, odwagę i poświęcenie Leleczenko został pośmiertnie odznaczony Orderem Lenina (1986 r.) i wyróżnieniem prezydenta Ukrainy – Krzyżem „Za odwagę” (1996 r.). W 2006 r. otrzymał tytuł Bohatera Ukrainy wraz z orderem „Złota Gwiazda”.
Jego imię nosi szkoła we wsi Nowoorichiwka (w rejonie lubenskim, w obwodzie połtawskim), gdzie się uczył. W tej placówce znajduje się także ekspozycja muzealna, która opowiada o tragedii w Czarnobylu i odwadze absolwenta szkoły. Czyny Leleczenki upamiętniają także tablice w elektrociepłowniach w Słowiańsku i Zaporożu, a także Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej.
We wrześniu 2019 r. grupa pracowników elektrowni jądrowej w Czarnobylu pod przewodnictwem zastępcy dyrektora technicznego ds. bezpieczeństwa Aleksandra Nowikowa wystąpiła z inicjatywą postawienia przy wejściu do budynku administracyjnego nr-1 rzeźby upamiętniającej Aleksandra Leleczenkę.
Na początku ubiegłego roku dwutygodnik „Wiadomości Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej” (nr 1 z 24 stycznia 2020 r.) informował o postępach prac nad stworzeniem tej rzeźbiarskiej kompozycji. Koncepcję przygotowało kijowskie studio OMU, a budową styropianowego wzoru zajmowali się pracownicy wydziału informatyki i systemów komputerowych czarnobylskiej elektrowni. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.
Wiele wysiłków, aby zachować pamięć o swoim absolwencie, podejmuje także Narodowy Uniwersytet Techniczny Ukrainy „Politechnika Kijowska im. Igora Sikorskiego”. Z inicjatywą wzniesienia pomnika Leleczenki na terenie tej instytucji wystąpiła grupa absolwentów – weteranów przemysłu energetycznego. Projekt sponsorowało kilka ukraińskich organizacji energetycznych, a także osoby prywatne. Pomnik ma stanąć przed wejściem do budynku nr 20 uniwersytetu, gdzie mieści się macierzysty wydział Leleczenki – Wydział Inżynierii Elektroenergetycznej i Automatyki.
Niezbędne prace przygotowawcze zostały już przeprowadzone. Ustawiono cokół pomnika z czarnego labradorytu, odlano z brązu rzeźbę – portret Leleczenki z elementami artystyczno-dekoracyjnymi. Odlew wykonano według modelu przygotowanego przez znanego rzeźbiarza Anatolija Wasiljewicza Waliewa.
Pomnik miał stanąć 26 kwietnia 2020 r., ale niestety tak się nie stało. Na przeszkodzie stanęła nie tylko pandemia koronawirusa SARS-Cov-2, ale także brak środków finansowych. Komitetowi budowy pomnika potrzeba 539 tysięcy hrywien na opłacenie prac rzeźbiarskich, odlewniczych i instalacyjnych.
Na prośbę organizatorów, a także Muzeum Narodowego „Czarnobyl” publikujemy dane bankowe dla osób zainteresowanych wsparciem:
- Найменування організації (Nazwa organizacji): БО БФ АВ КПI IМ IГОРЯ СIКОРСЬКОГО
- Код отримувача (Kod odbiorcy): 35757032. Назва банку (Nazwa banku): АТ КБ „ПРИВАТБАНК”
- Рахунок отримувача у форматі IBAN (Numer rachunku w formacie IBAN): UA853052990000026000016209702
- Валюта (Waluta): UAH
- Призначення платежу (Tytuł płatności): на пам’ятник Лелеченку.
Materiał powstał we współpracy z Muzeum Narodowym „Czarnobyl” w Kijowie. Zapraszamy na strony internetowe muzeum chornobylmuseum.kiev.ua oraz jego profil na Facebooku.
