Licznik Geigera

Cmentarz Mitinski w obiektywie Krzysztofa Kowalskiego

Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski

Cmentarz Mitinski w Moskwie to jedno z najważniejszych miejsc związanych z katastrofą w Czarnobylu, które znajdują się poza obszarem strefy wykluczenia. To miejsce pochówku pierwszych ofiar awarii z 1986 r. Odwiedził je Krzysztof Kowalski, który od lat zgłębia historię katastrofy i był uczestnikiem wielu wpraw do Zony.

„Przechowuję wycinek z gazety… O operatorze Leonidzie Toptunowie – to on tamtej nocy dyżurował w elektrowni i nacisnął czerwony guzik ochrony awaryjnej na kilka chwil przed wybuchem. Nie zadziałała… Leczono go w Moskwie. Lekarze rozkładali ręce. »Żeby ratować, potrzebne jest ciało.« A on miał jedną jedyną czystą, nienapromieniowaną plamkę na plecach. Pochowali go na cmentarzu Mitińskim. Grób wyłożyli folią aluminiową… Nad nim leży półtora metra płyt betonowych przekładanych ołowiem… (…) Pochowali go, jakby był jakimś kosmitą” – pisze Switłana Aleksijewicz w swojej książce „Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości”.

Cmentarz, na którego terenie znajduje się wspólna mogiła ofiar Czarnobyla, powstał w 1975 r. w podmoskiewskiej wsi Mitino. Dziesięć lat później tę znajdującą się na północnym-zachodzie Moskwy miejscowość przyłączono do terytorium rosyjskiej stolicy.

Miejsce pochówku pierwszych ofiar awarii w Czarnobylu nazywane jest Aleją Chwały. Znajduje się tam 28 nagrobków, w tym symboliczny grób Walerego Chodemczuka.

Nad grobami ofiar wzniesiono pomnik stworzony przez  rzeźbiarza Andrieja Kowalczuka i architekta Wiktora Korsi – grzyb nuklearny, pod którym stoi człowiek próbujący gołymi rękoma zatrzymać nadchodzącą katastrofę.

„Pół roku po tragedii ogłoszono ogólnozwiązkowy konkurs na projekt pomnika na cmentarzu Mitinskim, na którym pochowano ludzi, którzy wpadli w samo piekło awarii – głównie pracowników elektrowni i strażaków. Przywieziono ich z Czarnobyla do moskiewskich szpitali i tam umarli. Spotykałem się z tymi, którzy 26 kwietnia byli w elektrowni jądrowej i przeżyli, rozmawiałem z ich bliskimi. Trudno mi o tych spotkaniach mówić, ale pomogły mi one znaleźć właściwe rozwiązanie. Wraz z moim przyjacielem, architektem Wiktorem Korsi, zdobyliśmy pierwszą nagrodę. Jury spośród 150 propozycji wybrało naszą. Początkowo myśleliśmy o tym, aby centralną figurą była postać strażaka, ale w trakcie pracy okazało się, że postać niechronionego, nagiego mężczyzny jest bardziej wyrazista. (…) Motyw religijny nie powrócił do naszej estetyki, ale postać, którą otacza chmura jądrowa, jest odczytywana jako obraz ukrzyżowania i ofiary za uratowanie innych” – mówił Andriej Kowalczuk w 2009 r. w rozmowie dla tygodnika „Litieraturnaja Gazieta”.

W 1994 r. na cmentarzu wzniesiono kaplicę ku czci ofiar Czarnobyla i tych, którzy zginęli w nagłych katastrofach. Obok wybudowano Dzwonnicę Pamięci.

W sierpniu 2019 r. cmentarz Mitinski odwiedził Krzysztof Kowalski, który już od wielu lat interesuje się awarią w Czarnobylu i jej konsekwencjami. – Chciałem odwiedzić te miejsca w Moskwie, które są mocno związane z Czernobylem. Musiałem więc pojechać na cmentarz Mitinski – mówił w rozmowie z Licznikiem Geigera.

Zobacz fotoreportaż Krzysztofa Kowalskiego:
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Anatolija Kurguza. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Władimira Tiszury. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wiktora Kibenoka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Władimira Prawika. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wiktora Proskuriakowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wiktora Diegtiarienki. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Jurija Wierszinina. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Aleksandra Nowika. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Władimira Szaszenoka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Aleksandra Akimowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wasilija Ignatienki. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Iwana Orłowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Leonida Toptunowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wiaczesława Brażnika. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Nikołaja Waszczuka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Aleksandra Kudriawcewa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Nikołaja Titienoka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Wiktora Łopatiuka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Anatolija Szapowałowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Anatolija Baranowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Konstatnina Pierczuka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Jekateriny Iwanienki. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Jurija Konowała. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Anatolija Sitnikowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Gieorgija Popowa. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Walerego Pierewaczenki. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Grób Klawdii Łuzganowej. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Symboliczny grób Walerego Chodemczuka. Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski
Fot. Krzysztof Kowalski