8 lipca minęła 100. rocznica urodzin Iwana Siemionowicza Litowczenki (1921-1996) – ukraińskiego artysty sztuki dekoracyjnej i monumentalnej. Jego mozaikowe płaskorzeźby, które stworzył w latach 70. i 80. ubiegłego wieku na budynkach w mieście Prypeć, są znane na całym świecie, a ich zdjęcia są rozpowszechniane w internecie przez wielu odwiedzający Czarnobylską Strefę Wykluczenia.
Materiał powstał we współpracy z Muzeum Narodowym „Czarnobyl” w Kijowie.
– Możliwe, że na zawsze pożegnałem się ze swoimi pracami. Miałem pecha. Okrutny los. I żal mi ich – pracowałem uczciwie i dałem wszystko, do czego byłem wtedy zdolny – stwierdził artysta w 1991 r. (Cytat ten pochodzi z albumu pt. „Iwan, Maria i Natalka Litwoczenko”, Kijów, 1999 r.)
Od 1974 r. do 1982 r. Iwan Litowczenko był głównym plastykiem Prypeci, a na dekorację miasta poświęcił blisko 10 lat swojego życia.
Kluczową pracą jego autorstwa jest okazały zespół trzech mozaikowych paneli o wymiarach 20 na 4,2 m przy głównej ulicy miasta – prospekcie Lenina: „Stworzenie” (sklep „Strumyk”, 1982 r.), „Do światła” (sklep „Mięso. Ryby. Warzywa”, 1977 r.) oraz „Świt” (sklep „Kołosok”, 1976 r.). Dwa kolejne panele zdobią fasady kina „Prometeusz” (praca: „Energia”, 1975 r.) i szkoły muzycznej (praca „Muzyka”, 1976 r.). Z kolei przy ul. Drużby Narodów zainstalowano dekoracyjną kompozycję pt. „Drzewo przyjaźni” (1975 r.).
„Prypeckie Mozaiki wyróżniają się swoją skalą, epickim rozmachem kompozycji oraz nową techniką twórczą: połączeniem metalowych elementów ze smaltą, dzięki której powierzchnia zmieniała kolor w zależności od oświetlenia. W swoich mozaikach Litowczenko zwracał się ku wątkom mitologicznym i filozoficznym” – opowiadają pracownicy Muzeum Narodowego „Czarnobyl” w Kijowie.
Panel „Do światła” to opowieść Danka (bohatera opowiadania Maksima Gorkiego pt. „Stary Izergil”), który wyprowadza ludzi z ciemności i uosabia ideę poświęcenia na rzecz postępu. Natomiast „Stworzenie” przedstawia boginię Demeter, którą – z jednej strony – otacza rodzina, a – z drugiej – naukowcy, poskramiacze „pokojowego atomu”, trzymający grafitowe pręty.
Po awarii nie dało się odpowiednio zabezpieczyć, czy też przetransportować w bezpieczne miejsce, prac Litowczenki – ze względów technicznych, jak i ich skażenia promieniotwórczego. Obecnie tego typu wyrafinowana technika artystyczna nie jest już wykorzystywana do ozdabiania nowych obiektów na podobną skalę.
Z okazji 100. rocznicy urodzin Iwana Litowczenki w sobotę, 10 lipca, w galerii „Mytec” („Artysta”) przy ul. Wielkiej Wasilewskiej 12 w Kijowie zostanie otwarta wystawa prac Iwana, Marii i Natalii Litowczenko. Ekspozycję będzie można oglądać do 19 lipca.
Zobacz zdjęcia:
Materiał powstał we współpracy z Muzeum Narodowym „Czarnobyl” w Kijowie. Zapraszamy na strony internetowe muzeum chornobylmuseum.kiev.ua oraz jego profil na Facebooku.
Port rzeczny i kawiarnia „Prypeć” – zdjęcia Aleksieja Moskalenki
