30 listopada 2016 r. minęło 30 lat od zakończenia budowy obiektu „Ukrycie”. Konstrukcja znana na całym świecie jako sarkofag, zasłoniła zniszczony rdzeń reaktora czwartego bloku elektrowni jądrowej w Czarnobylu.
Praktycznie natychmiast po awarii, do której doszło 26 kwietnia 1986 r., radzieccy naukowcy i budowniczowie zaczęli się zastanawiać, jak zabezpieczyć zniszczony reaktor i zabezpieczyć środowisko przed dalszym skażeniem substancjami radioaktywnymi i promieniowaniem jonizującym.
Rezolucja Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i Rady Ministrów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z dnia 29 maja 1986 r. nakazała Ministerstwu Średniego Przemysłu Maszynowego ZSRR rozpoczęcie prac mających na celu zabezpieczenie czwartego bloku energetycznego czarnobylskiej elektrowni i struktur, które do niego należą. Konstrukcja otrzymała oficjalną nazwę „Ukrycie czwartego bloku elektrowni jądrowej w Czarnobylu”.
Specjaliści opracowali aż osiemnaście koncepcji budowli. Opcje zakładały m.in. usypanie wzgórza ze żwiru i betonu, zbudowanie ogromnej struktur w kształcie łuków lub kopuł. Jednak większość z proponowanych rozwiązań wymagała znacznych ilości materiałów budowlanych, a co najważniejsze, wiązała się z ogromną ekspozycją robotników na promieniowanie. Cel był jednak tylko jeden – jak najszybsza likwidacja skutków awarii.
Prace projektowe sarkofagu prowadziło szereg instytutów, w tym jednostki z Sankt Petersburga, Moskwy, Kijowa i Dniepropietrowska.
Sarkofag – zobacz zdjęcia z budowy
Dla jak najszybszej realizacji inwestycji zbudowano m.in. bazy serwisowe pojazdów i maszyn budowlanych, punkty odbioru i wyładunku materiałów budowlanych, a także specjalne punkty zajmujące się przygotowaniem mieszanek betonowo-żwirowych. Personel zakwaterowano m.in. w obozach pionierskich, ośrodkach rekreacyjnych i szkołach. Z myślą o budowlańcach powstały także specjalne miasteczka namiotowe. Zorganizowano również całe zaplecze gastronomiczne i sanitarne.
Budowa sarkofagu prowadzona była w ekstremalnie trudnych warunkach radiacyjnych. Wymagała ona opracowania i wdrożenia rozwiązań, które w maksymalnie dużym stopniu zabezpieczałyby pracowników budowlanych przed promieniowaniem. Wiele części konstrukcji zostało zaprojektowanych „na zatrzask”, tak aby zminimalizować czas przebywania budowlańców w bezpośrednim sąsiedztwie reaktora.
Aby kontrolować proces instalacji poszczególnych elementów konstrukcji, zostało stworzone specjalne centrum operacyjne. Budowniczowie obserwowali cały plac budowy dzięki specjalnym kamerom, które były zamontowane na specjalnych słupach i dźwigach.
Sarkofag to nie tylko metalowo-betonowa konstrukcja. W trakcie budowy zainstalowano w niej szereg systemów, w tym wentylacyjne, pożarnicze, kontrolne, itp.
Według różnych źródeł przy budowie obiektu „Ukrycie” pracowało ponad 100 tysięcy osób.
Podczas likwidacji skutków awarii do wnętrza zrujnowanego bloku reaktora numer 4 zrzucono ponad 6000 ton cementu, piasku, dolomitu, kwasu borowego i 2400 ton ołowiu. Do budowy sarkofagu zużyto 7000 ton stali i około 345000 metrów sześciennych betonu.
Projekt i wykonanie sarkofagu odbyło się w rekordowo krótkim czasie – w ciągu zaledwie sześciu miesięcy. Już 30 listopada 1986 r. państwowa komisja podpisała akt przekazania obiektu „Ukrycie” do eksploatacji.
Obecnie wewnątrz sarkofagu znajduje się około 1300 ton masy paliwowych, około 2000 ton materiałów palnych, około 200 ton uranu, 43000 metrów sześciennych odpadów wysoko radioaktywnych, 630000 metrów sześciennych odpadów radioaktywnych i cztery tony pyłu radioaktywnego.
Materiał powstał na podstawie danych na stronie internetowej www.chnpp.gov.ua.
