Czarnobyl, Czernobyl a może Czornobyl? Podczas wyszukiwania źródeł i materiałów na temat awarii warto rozumieć zawiłości w nazewnictwie tego ukraińskiego miasteczka.
Jak czytamy w książce Pawła Sekuły pt. „Czarnobyl. Społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturowe konsekwencje katastrofy jądrowej dla Ukrainy”, „Stosowanie transkrypcji przez »e« jest kalką leksykalną rosyjskiej nazwy miasta obowiązującej w czasach Rosji carskiej i ZSRS (Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich – przyp. red.), która w języku rosyjskim brzmi Cziernobyl (ros. Чернобыль). W chwili gdy Czarnobyl z pojęcia geograficznego stał się synonimem największej tragedii jądrowej na świecie, obowiązywała jego rosyjska nazwa i dlatego w wielojęzycznych opracowaniach zastosowano transkrypcję z języka rosyjskiego z pisownią przez »e«.” Stąd też, w języku angielskim mamy Chernobyl, w języku francuskim – Tchernobyl, a w języku niemieckim – Tschernobyl.
Słowo Czernobyl możecie znaleźć m.in. w artykule o pierwszych reakcjach polskich mediów na informacje o awarii.
Z kolei pisownia przez „o” jest transkrypcją współczesnej nazwy tego miasteczka w języku ukraińskim – Czornobyl (ukr. Чорнобиль). Pisownię przez „o” można znaleźć taże w niektórych dokumentach w języku angielskim.
„Zapisywany przy użyciu samogłoski »a« Czarnobyl jest najbardziej poprawnym i tradycyjnym nazewnictwem miasta” – pisze Paweł Sekuła. Autor zaznacza, że nazwa miejscowości pojawia się już w najstarszych kronikach ruskich, m.in. latopisie kijowskim z XII wieku czy latopisie hustyńskim z 1670 roku. Czarnobyl opisuje także „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” z 1880 r.
Dr Paweł Niedźwiecki, którego tekst o historii Czarnobyla możecie przeczytać na naszych stronach internetowych, zwraca uwagę na fakt, że pierwsza wzmianka o Czarnobylu pochodzi z 1193 r. (latopis ipatiewski) i sugeruje istnienie w tym miejscu dworku łowieckiego. Badania archeologiczne z 2005 r. ujawniły w pobliżu Czarnobyla pozostałości starszej, bogatej osad z przełomu XI/XII w. „Być może był to Streżew, znana z kronik stolica małego księstwa, który zdaniem niektórych był starszą nazwą Czarnobyla” – pisze autor artykułu.
Na koniec dodajmy, że nazwa miasta pochodzi od czarnobyla – jak zwano pospolitą na tym obszarze bylicę pospolitą (Artemisia vulgaris), roślinę blisko spokrewnioną z piołunem.
