Czarnobylska Strefa Wykluczenia podzielona jest na dwie części. Tę po stronie ukraińskiej kontroluje Państwowa Agencja Ukrainy ds. Zarządzania Strefą Wykluczenia. Obszar przygraniczny po stronie białoruskiej obejmuje tereny Poleskiego Państwowego Rezerwatu Radiacyjno-Ekologicznego. Oto krótki rys historyczny tego terytorium.
26 kwietnia 1986 r. doszło do awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Według danych z 10 maja 1986 r. dawka promieniowania gamma przekroczyła 5000 mikrorentgenów na godzinę w białoruskiej części strefy 30-kilometrowej. W rejonie chojnickim odnotowano następujące odczyty: miejscowość Masany 100 000 μR/h, Borszczewka i Ulasy – 50 000 μR/h, Dronki – 1000 μR/h.
W związku z tym wyznaczono teren ewakuacji ludności i wyłączenia go z użytku gospodarczego. Objął on powierzchnię 170 000 hektarów. W dniach 4-5 maja 1986 r. nastąpiły pierwsze ewakuacje – 31 miejscowości rejonu bragińskiego, 12 miejscowości rejonu chojnickiego i 8 miejscowości rejonu narowliańskiego. Kolejne miejscowości ewakuowano w dniach od 3 do 10 czerwca 1986 r. W sumie to 24,7 tys. osób ze 108 miejscowości. Na tym jednak nie koniec – na przełomie 1996 i 1997 roku ewakuowano 14 kolejnych osad.
Poleski Państwowy Rezerwat Radiacyjno-Ekologiczny założono w 1988 r. Początkowo obejmował on powierzchnię 142,8 tysięcy hektarów. Od 1993 r. był sukcesywnie powiększany i obecnie obejmuje obszar blisko 217 tys. ha.
Do głównych zdań rezerwatu należy m.in. pełnienie funkcji barierowej przed roznoszeniem radionuklidów, ochrona obszaru i znajdujących się na jego terenie obiektów, ochrona lasów przed pożarami, szkodnikami i chorobami drzew, zalesianie gruntów dla rozwoju ekosystemów, wdrożenie środków mających na celu zwiększenie liczby rzadkich gatunków zwierząt, kontrola sytuacji radiacyjnej i prowadzenie monitoringu radiologiczno-ekologicznego flory i fauny, a także badania naukowe.
Co ciekawe, od 1996 r. na terenie leśnictwa nowopokrowskiego założono mikropopulację żubra. A dwa lata później utworzono bazę eksperymentalną, w tym fermę zwierząt gospodarskich, sad doświadczalny, pasiekę, szkółki leśne oraz trzy zakłady produkcji drewna. 700 hektarów byłych gruntów rolnych przekazano pod eksperymentalną produkcję pasz i uprawę roślin.
Od 2019 r. rezerwat przyjmuje turystów. Dostępne są cztery trasy turystyczne. Wyprawy z Polski organizują obecnie: Aliena Tours i Napromieniowani.pl. Wyprawę można zamówić również wśród ukraińskich firm oferujących wyprawy do Zony. Należy pamiętać jednak o tym, że trzeba posiadać białoruską wizę.
Walerij Jurko: białoruska Zona to unikalny „rezerwat mimo woli”
