Miasto Prypeć jest jednym z wielkich projektów architektonicznych czasów Związku Radzieckiego. W kolejnym odcinku, autorstwa Jacka Domaradzkiego, przyglądamy się najwyższym budynkom, serii szesnastokondygnacyjnych domów II-60.
Seria domów II-60, potocznie tzw. „projekt Taszkent” (ros. „Ташкентка”)
Z dwóch typów 16-piętrowych wieżowców w Prypeci, pierwszymi zbudowanymi były wieżowce (ros. многоэтажки) z serii II-60. Seria tych wielopiętrowych domów panelowych (w technologii tzw. „wielkiej płyty”) została pierwotnie opracowana w 1964 roku do budowy w eksperymentalnym kompleksie mieszkaniowym w dzielnicy Tropariowo (ros. Тропарёво) położonej w południowo-zachodniej części Moskwy. Miała stać się podstawową dla projektowanych w tamtym czasie nowych osiedli mieszkaniowych w Moskwie. Nigdy jednak nie doszło do ostatecznej realizacji. Do projektu wrócono na początku lat 70. ubiegłego wieku. Domy z tej serii zbudowano w obwodzie moskiewskim, twerskim, orenburskim, rostowskim, smoleńskim czy uljanowskim. Do dzisiaj możemy je zobaczyć w licznych miastach Federacji Rosyjskiej, między innymi w takich jak: Togliatti (ros. Toльятти), Żeleznodorożnyj (ros. Железнодорожный), Udomla (ros. Удомля), Samara (ros. Самара), Orenburg (ros. Оренбург), Kurczatow (ros. Курчатов), Wołgodońsk (ros. Волгодонск), Diesnogorsk (ros. Десногорск) czy Wołgograd (ros. Волгоград).
Projekt domów II-60 stał się bardzo popularny w ZSRR szczególnie w połowie lat 70. Wieżowce z tej serii posiadają mieszkania jedno-, dwu- lub trzypokojowe, o przeciętnej wielkości pokojach, niewielkich powierzchniowo kuchniach (około 7 metrów kwadratowych) i przestronnych balkonach.
Wieżowce typu II-60 były budowane głównie w wersji 16-piętrowej, ale istnieją też realizacje 12-piętrowe i 9-piętrowe. Wszystkie prypeckie „szesnastopiętrowce” z tej serii zostały wykonane z jednym wejściem (jedna sekcja / jeden segment). W późniejszym czasie łączono sekcje podwójnie otrzymując dwa niezależne wejścia. Występują także wersje bez zewnętrznych schodów przeciwpożarowych, a także wersja z zabudowanymi i oddzielnie dołączonymi schodami. Na piętrach znajdują się dwa szyby: wentylacyjno-przeciwpożarowy oraz z rurami służącymi do doprowadzenia wody w przypadku pożaru. Tylna część parteru przeznaczona była na publiczne lokale niemieszkalne, którymi z reguły były urzędy, biura, biblioteki, kluby, koła itp.
Dane techniczne serii II-60:
- Technologia konstrukcji: panel / technologia wielkopłytowa (wielka płyta)
- Według okresu budowy: tzw. „Breżniewki” (ros. Брежневки)
- Lata budowy: 1970-1991
- Liczba sekcji / wejść: 1-2
- Liczba pięter w budynku: 16, 12 lub 9
- Wysokość sufitu: 2,70-2,80 m
- Balkony / loggie: balkony we wszystkich mieszkaniach z wyjątkiem parteru
- Windy: 2 (pasażerskie i towarowo-pasażerskie)
- Mieszkania: 1-, 2-, 3-pokojowe
Wentylacja: naturalna, grawitacyjna - Ściany: nośne z żelazobetonu
- Wykonawca: lokalne Spółdzielnie Budowlano-Mieszkaniowe (ros. ЖБК)
- Projektanci: Moskiewski Instytut Typologii Badawczo-Projektowej, Projektowanie Eksperymentalne (ros. Московский научно-исследовательский и проектный институт типологии, экспериментального проектирования – МНИИТЭП) oraz Centralny Instytut Badań i Projektowania Budynków Mieszkalnych i Publicznych (ros. Центральный научно-исследовательский и проектный институт жилых и общественных зданий – ЦНИИЭП жилища)
Prypeckie wieżowce serii II-60
W sumie w Prypeci wzniesiono pięć domów serii II-60:
- ul. Łazariewa 1/14 (ул. Лазарева 1/14)
- ul. Łazariewa 7 (ул. Лазарева 7)
- ul. Łesi Ukrainki 38/2 (ул. Леси Украинки 38/2)
- ul. Bohaterów Stalingradu 9/18 (ул. Героев Сталинграда 9/18)
ul. Bohaterów Stalingradu 12/20 (ул. Героев Сталинграда 12/20)
Dwa pierwsze bloki, przy ulicy Łazariewa to słynne wieżowce z charakterystycznymi herbami (godłami) na dachach, co stało się swoistym znakiem rozpoznawczym Prypeci. Godła zwrócone są w kierunku wschodnim.
Na wieżowcu przy ulicy Łazariewa 1/14 (narożnym z ulicą Kurczatowa) znajduje się godło Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
W budynku tym na parterze mieścił się Urząd Stanu Cywilnego (ros. Oрганы записи актов гражданского состояния – ЗАГС), biblioteka oraz Biuro Eksploatacji Mieszkań nr 3 (ros. Жилищно-эксплуатационная контора). Ostatnio do budynku został doprowadzony prąd, na dachu zainstalowano anteny łączności LTE oraz prawdopodobnie kamery monitorujące, wejście zostało zabezpieczone i zamknięte.
Na dachu bliźniaczego budynku przy ulicy Łazariewa 7 (ул. Лазарева 7) znajduje się godło Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Podobnie jak w budynku przy ulicy Łazariewa 1/14 pomieszczenia w tylnej część parteru przeznaczone były na publiczne lokale niemieszkalne, mieściła się tutaj agencja transportowa (ros. Трансагентство).
Trzecim prypeckim wieżowcem serii II-60 jest stojący przy skrzyżowaniu ulicy Łesi Ukrainki (ул. Леси Украинки) i ulicy Sportowej (ул. Спортивная) o adresie: ul. Łesi Ukrainki 38/2 (ул. Леси Украинки 38/2).
Na parterze tego budynku mieściły się: Dzielnicowy Posterunek Milicji Nr 3 (ros. Общественный пункт охраны правопорядка – ОПОП-3), biblioteka, biuro podróży (ros. Турагентство) oraz Dziecięco-młodzieżowa szkoła sportowa (ros. Детско-Юношеская Спортивная Школа – ДЮСШ).
Ostatnimi wieżowcami serii II-60 są stojące naprzeciwko siebie budynki przy ulicy Bohaterów Stalingradu 9/18 (ул. Героев Сталинграда 9/18) oraz ul. Bohaterów Stalingradu 12/20 (ул. Героев Сталинграда 12/20).
Znajdują się w północnej części Prypeci przy skrzyżowaniu z prospektem Budowniczych (проспект Строителей) na granicy czwartej i piątej dzielnicy.
W budynku przy ulicy Bohaterów Stalingradu 9/18 funkcjonował serwis wind (ros. Киевлифт-5) oraz Miejski Wydział Oświaty (ros. Городской отдел народного образования – ГорОНО).
W bliźniaczym szesnastopiętrowcu (ros. шестнадцатиэтажке) przy ulicy Bohaterów Stalingradu 12/20 (ул. Героев Сталинграда 12/20) mieściły się: biblioteka oraz Dzielnicowy Posterunek Milicji Nr 4 (ros. Общественный пункт охраны правопорядка – ОПОП-4).
Na Ukrainie, w czasach ZSRR, wybudowano jeszcze jeden wieżowiec z tej serii w miejscowości Jużnoukrajinśk (ukr. Южноукраїнськ) położonej w obwodzie mikołajewskim. Budynek znajduje się przy ulicy Przyjaźni Narodów 40 (ukr. вул. Дружби Народiв 40). Miasto powstało w 1975 roku przy położonej niedaleko Południowoukraińskiej Elektrowni Jądrowej.
Autor opracowania: Jacek Domaradzki
Szóste wydanie “Planu miasta Prypeć”, którego autorem jest Sebastian Marciak, można zakupić na stronie internetowej marciak.pl
Najwyższe budynki Prypeci – 16-kondygnacyjne wieżowce (część 1)
